Tại di tích, dưới sự hướng dẫn của TS. Phạm Thanh Sơn - Viện Khảo cổ học Việt Nam, sinh viên ngành Lịch sử của Trường Đại học Khoa học được lắng nghe về:

- Tổng quan về Di chỉ Mái đá Ngườm;

- Kết quả của những lần khai quật;

- Kết quả bước đầu về đợt khai quật (từ ngày 20/5 -5/7/20205).

Thông qua buổi trao đổi với TS. Phạm Thanh Sơn, sinh viên nắm được về cách thức tiến hành khai quật; các phương pháp xác định niên đại di vật; ý nghĩa của đợt khai quật.

Trong đó, với kết quả bước đầu trong đợt khai quật đang được thực hiện: Các nhà khoa học tiếp tục phát hiện sự tồn tại của các lớp văn hóa có cấu trúc và màu sắc khác biệt; phát hiện các công cụ mảnh, công cụ hạch, hạch cuội nguyên liệu, mảnh tước, cùng di cốt động vật, hạt quả, các loài nhuyễn thể trên cạn và dưới nước, xương động vật cháy…

Theo chia sẻ của TS. Phạm Thanh Sơn: Những phát hiện này cung cấp những nhận thức mới, quan trọng đối với nghiên cứu quá trình tiến hóa của các phương pháp và kỹ thuật chế tác đá trong thời đại Đá cũ ở Việt Nam nói riêng và Đông Nam Á nói chung. Cho đến nay, đây cũng là địa điểm mái đá, hang động duy nhất phát hiện các bằng chứng về quá trình cư trú, chế tác và sử dụng các công cụ đá có niên đại sớm nhất ở nước ta - cách ngày nay 41.500 năm.

Kết quả này giúp xác định niên đại cư trú của loài người có thể sớm hơn so với niên đại đã xác định rất nhiều. Đồng thời, các nhà khoa học cũng đề nghị tỉnh Thái Nguyên xây dựng hồ sơ công nhận Di tích khảo cổ cấp quốc gia đặc biệt đối với Di chỉ mái đá Ngườm và công nhận bảo vật quốc gia đối với các hiện vật thu thập được.

Với sinh viên ngành Lịch sử (CTĐT định hướng giảng dạy Lịch sử - Địa lý và KTPL), buổi học tập có ý nghĩa quan trọng, qua đó giúp các em hiểu hơn về thời kỳ tiền sử, về người tiền sử với tri thức chọn nơi cư trú, kỹ nghệ chế tác công cụ lao động; đời sống vật chất, tinh thần. Với những kiến thức đó, việc học tập nội dung trong học phần Lịch sử Cổ trung đại Việt Nam trở nên sinh động hơn bao giờ hết.

Được  biết, di chỉ khảo cổ Mái đá Ngườm thuộc xóm Kim Sơn, xã Thần Sa, huyện Võ Nhai, tỉnh Thái Nguyên có dạng hàm ếch, cao hơn mặt đường dân sinh khoảng 30m và cao hơn so với mực nước sông Thần Sa khoảng 40m. Diện tích bề mặt mái đá còn vết tích tầng văn hóa rộng gần 1.000m2.

Năm 1982 Di chỉ khảo cổ Mái đá Ngườm đã được xếp hạng Di tích cấp Quốc gia. Đến nay, mái đá Ngườm đã được tiến hành khai quật 5 lần, vào các năm: 1981, 1982, 1985, 2017, 2024.

Từ những năm 1980, các nhà khảo cổ đã phát hiện ra dấu tích của người Việt cổ tại khu vực Mái đá Ngườm. Ngay trong lần khai quật đầu tiên năm 1981 đã cho thấy đây là di chỉ mang yếu tố xưởng chế tác công cụ, có ý nghĩa to lớn đối với nghiên cứu tiền sử Việt Nam, trong khu vực và trên thế giới, có thể thiết lập nên một nền văn hóa khảo cổ học là Văn hóa Thần Sa.

Đầu năm 2011, các nhà khoa học đã tìm được một chiếc răng voi hóa thạch niên đại khoảng từ 30.000 - 50.000 năm, được cho là răng voi châu Á tại khu vực sông Thần Sa. Các nhà khảo cổ cho rằng, loài voi này sống cùng thời với bầy người nguyên thủy, chủ nhân của văn hóa Ngườm nổi tiếng.

Trong lần khai quật thứ 5 năm 2024, phát hiện sự tồn tại của các lớp văn hóa có cấu trúc và màu sắc khác biệt; phát hiện các công cụ mảnh, công cụ hạch, hạch cuội nguyên liệu, mảnh tước, cùng di cốt động vật, hạt quả, các loài nhuyễn thể trên cạn và dưới nước, xương động vật cháy…

Qua 5 lần khai quật, những phát hiện của các nhà nghiên cứu đã làm thay đổi lịch sử khảo cổ Việt Nam. Bởi đây là một trong những di chỉ khảo cổ quan trọng độc đáo, chứa đựng những bằng chứng về sự tồn tại của người tiền sử cách đây hơn 4 vạn năm.

Một số hình ảnh: 

(Bộ môn Lịch sử - Khoa KHXH & NV)